SỬ THI MẢNH VỠ TRANG PHỤC
-
Hành trình đi kiếm sắc phụcDân tộc Raglai cư trú tại miền núi các tỉnh Khánh Hòa, Bình Thuận và Ninh Thuận. Trong công trình nghiên cứu “Các dân tộc ít người ở Việt Nam” (Các tỉnh phía Nam), phần nói về y phục của dân tộc Raglai, tác giả cũng chỉ đến biết hết sức vắn tắt: “Chưa tìm thấy y phục cổ truyền…”. Việc tìm kiếm, phục hồi trang phục cổ truyền Raglai bắt đầu được ân cần từ những nhà nghiên cứu, sưu tầm của địa phương mà người đi đi đầu phải kể đến ông Nguyễn Thế quý phái (Khánh Hòa), ông Hải Liên, ông Đinh Hy (Ninh Thuận).Chính vì trang phục thể hiện bản sắc dân tộc, những nhà văn hóa dân gian Khánh Hòa, Ninh Thuận quyết trung tâm đi tìm kiếm, dựng lại, khôi phục lại mang lại được sắc phục của dân tộc bản địa Raglai. Công việc này lúc bắt tay thực hiện thật nan giải, chẳng khác nào đi nhặt các mảnh vỡ vạc của đồ gốm rồi phục lại nguyên nó. Mặc dù “chưa tìm thấy” những bộ trang phục cổ còn giữ lại trong đồng bào Raglai, nhưng các nhà sưu tầm vẫn khẳng định nó “chưa mất hẳn”, có thể còn vài cá thể đối chọi lẻ của y phục và trang sức còn tản mạn, rơi rớt đâu đó, việc của hậu vậy là cần phải cất công đi tìm, xâu chuỗi và kết nối lại.
Bạn đang xem: Sử thi mảnh vỡ trang phục
Trong trí nhớ của người già Raglai, dấu ấn trang phục cổ truyền vẫn không thể xóa nhòa, bởi vào những năm bốn mươi, năm mươi họ vẫn còn sử dụng. Ông Thế quý phái kể rằng, vào một đêm biểu diễn của Đoàn Nghệ Thuật dân gian Khánh Hòa tại Khánh Sơn, khi vẫn xem tiết mục “độc tấu đàn đá”, bà bé lao xao: “Cái au (áo), cái cachreh (váy) nó (văn công) mặc ko phải của Raglai mình rồi!”. Câu nói mộc mạc ấy được thốt lên từ đáy lòng của bà bé nghe thật xót xa, vừa nuối tiếc, vừa chứa đựng lời trách móc nhẹ nhàng những ai có trách nhiệm vào việc gìn giữ di sản văn hóa dân gian? Từ đó, các nhà sưu tầm đã lặn lội khắp bản làng Raglai, từ Khánh đánh đến Ninh Sơn, ngoài việc ghi thu về sử thi, diễn xướng dân gian, lễ hội… họ còn chú trung ương tìm lại “dấu xưa” của sắc màu trang phục.Trong hành trình đi tìm kiếm sắc phục, những nhà văn hoá dân gian đang tiếp xúc với nhiều tín đồ già, dần dần họ đã hình dung được nét cơ bản của sắc phục Raglai: nữ giới mặc áo khoang, gần giống với váy người Chăm, vạt áo chỉ dài quá rốn, cổ áo tương đối tròn. Hai ống tay áo chỉ dài tới giữa cẳng tay để khoe những món đồ trang sức: vòng cườm, vòng bạc, vòng đồng.
Về màu sắc, chủ yếu có nhì màu đen và trắng. Thân áo từ ngực trở lên là màu trắng, từ ngực trở xuống là màu đen. Ống tay áo cũng là dạng tay khoang phân chia thành tía khoang black trắng xen kẹt nhau. Váy của người Raglai hầu hết màu đen, một số ít mặc greed color đậm. Dưới gấu váy thêu một vòng hoa văn rộng chừng bốn ngón tay.Đàn ông Raglai mặc khố (cà giọt) và áo (au). Áo đàn ông cũng là áo khoang, chỉ khác nhau ở màu sắc. Thân áo không phân tách thành hai phần đen (dưới), trắng (trên) mà có nhiều vòng black - trắng xen nhau liên tục từ dưới lên trên, mỗi vòng rộng chừng bốn ngón tay. Vào những ngày hội, trang phục Raglai được điểm xuyết thêm màu mè, họa tiết, làm cho bộ váy áo đẹp hơn, ấn tượng hơn.Dựng lại nguyên mẫu sắc phục Raglai.Sau thời gian dài tìm kiếm, các nhà văn hóa dân gian đầy trọng điểm huyết đã dựng lại những nét nguyên mẫu của sắc phục Raglai. Bộ trang phục gồm áo, váy, yếm, chăn, khăn đội đầu và cả những món trang sức đi kèm đã được phục hồi một cách kha khá rõ nét. Tuy nhiên, những hình ảnh có được từ bốn liệu “hồi cố”, có sự khác lệch song chút, nhưng đó bao gồm là tứ liệu, là vốn quý duy nhất làm cơ sở mang đến các nghệ nhân, các nhà nghiên cứu phục hồi trang phục cổ truyền đã mất dần dần của nguời Raglai.
Lúc sinh thời, ông Thế Sang trung ương sự về việc làm của mình: “Khi phát hiện ra chiếc cà chăn (váy) cổ duy nhất còn sót lại, tôi thú vị bất ngờ và sung sướng như phát hiện ra akhăt juca - Sử thi Raglai”. Chỉ tiếc rằng, những nghệ nhân “sáng dạ khéo tay” ko còn ai để tiếp nối nghề dệt thêu, may mặc cổ truyền, làm ra những bộ trang phục nguyên mẫu như ngày xưa. Do đó, chỉ còn cách mướn người cắt may những bộ trang phục theo bản vẽ, ảnh chụp bằng chất liệu vải vóc có sẵn ở thị trường và của dân tộc chăm cận cư, có quan liêu hệ lâu đời với người Raglai. Và khuyến khích các chị, các mẹ nhớ lại chuyện ăn mặc ngày xưa bằng vốn văn hóa tiềm ẩn vào ký ức, tái hiện lại chiếc áo, chiếc váy mà các người đẹp núi rừng đã từng mặc, được kể lại vào các sử thi giàu chất anh hùng ca của dân tộc mình.Một sắc phục đã bị mất đi ni đã tìm ra và phục hồi lại được là một sự cố gắng đáng ghi nhận của các nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Khánh Hòa, Ninh Thuận, của các nghệ nhân Raglai ở Khánh Sơn, Ninh Sơn. Bây giờ đến các buôn làng của fan Raglai đã thấy xuất hiện các bộ trang phục mang hơi hướng cổ xưa. Các bà, các chị, các bạn trẻ đã mặc những bộ trang phục ấy để thâm nhập các lễ hội cổ truyền, biểu diễn văn nghệ dân gian, giao lưu văn hóa giữa các dân tộc. Các nghệ dân chúng gian mặc sắc phục đồng bộ để diễn tấu cồng chiêng, múa hát… Trai gái Raglai diện chiếc áo, chiếc váy, quấn khăn, treo trang sức… chẳng những để làm đẹp mà còn mang lại mọi người nhận biết, đó là sắc phục của dân tộc mình và biết trân trọng, nâng niu, gìn giữ để mãi còn đó một sắc hoa riêng biệt biệt vào vườn hoa đại gia đình 54 dân tộc Việt Nam.
Bạn đang xem: Sử thi mảnh vỡ trang phục
| Nam phục người Raglai. |
Trong trí nhớ của người già Raglai, dấu ấn trang phục cổ truyền vẫn không thể xóa nhòa, bởi vào những năm bốn mươi, năm mươi họ vẫn còn sử dụng. Ông Thế quý phái kể rằng, vào một đêm biểu diễn của Đoàn Nghệ Thuật dân gian Khánh Hòa tại Khánh Sơn, khi vẫn xem tiết mục “độc tấu đàn đá”, bà bé lao xao: “Cái au (áo), cái cachreh (váy) nó (văn công) mặc ko phải của Raglai mình rồi!”. Câu nói mộc mạc ấy được thốt lên từ đáy lòng của bà bé nghe thật xót xa, vừa nuối tiếc, vừa chứa đựng lời trách móc nhẹ nhàng những ai có trách nhiệm vào việc gìn giữ di sản văn hóa dân gian? Từ đó, các nhà sưu tầm đã lặn lội khắp bản làng Raglai, từ Khánh đánh đến Ninh Sơn, ngoài việc ghi thu về sử thi, diễn xướng dân gian, lễ hội… họ còn chú trung ương tìm lại “dấu xưa” của sắc màu trang phục.Trong hành trình đi tìm kiếm sắc phục, những nhà văn hoá dân gian đang tiếp xúc với nhiều tín đồ già, dần dần họ đã hình dung được nét cơ bản của sắc phục Raglai: nữ giới mặc áo khoang, gần giống với váy người Chăm, vạt áo chỉ dài quá rốn, cổ áo tương đối tròn. Hai ống tay áo chỉ dài tới giữa cẳng tay để khoe những món đồ trang sức: vòng cườm, vòng bạc, vòng đồng.
| Sắc phục thanh nữ Raglai. Xem thêm: Hỏi Đáp - Attention Required! |
Về màu sắc, chủ yếu có nhì màu đen và trắng. Thân áo từ ngực trở lên là màu trắng, từ ngực trở xuống là màu đen. Ống tay áo cũng là dạng tay khoang phân chia thành tía khoang black trắng xen kẹt nhau. Váy của người Raglai hầu hết màu đen, một số ít mặc greed color đậm. Dưới gấu váy thêu một vòng hoa văn rộng chừng bốn ngón tay.Đàn ông Raglai mặc khố (cà giọt) và áo (au). Áo đàn ông cũng là áo khoang, chỉ khác nhau ở màu sắc. Thân áo không phân tách thành hai phần đen (dưới), trắng (trên) mà có nhiều vòng black - trắng xen nhau liên tục từ dưới lên trên, mỗi vòng rộng chừng bốn ngón tay. Vào những ngày hội, trang phục Raglai được điểm xuyết thêm màu mè, họa tiết, làm cho bộ váy áo đẹp hơn, ấn tượng hơn.Dựng lại nguyên mẫu sắc phục Raglai.Sau thời gian dài tìm kiếm, các nhà văn hóa dân gian đầy trọng điểm huyết đã dựng lại những nét nguyên mẫu của sắc phục Raglai. Bộ trang phục gồm áo, váy, yếm, chăn, khăn đội đầu và cả những món trang sức đi kèm đã được phục hồi một cách kha khá rõ nét. Tuy nhiên, những hình ảnh có được từ bốn liệu “hồi cố”, có sự khác lệch song chút, nhưng đó bao gồm là tứ liệu, là vốn quý duy nhất làm cơ sở mang đến các nghệ nhân, các nhà nghiên cứu phục hồi trang phục cổ truyền đã mất dần dần của nguời Raglai.
| Nghệ nhân dân tộc bản địa Raglai màn trình diễn cồng chiêng vào Lễ phục dựng cây nêu. Xem thêm: God Forbid Là Gì ? (Từ Điển Anh Nghĩa Của Từ : Forbid |
Lúc sinh thời, ông Thế Sang trung ương sự về việc làm của mình: “Khi phát hiện ra chiếc cà chăn (váy) cổ duy nhất còn sót lại, tôi thú vị bất ngờ và sung sướng như phát hiện ra akhăt juca - Sử thi Raglai”. Chỉ tiếc rằng, những nghệ nhân “sáng dạ khéo tay” ko còn ai để tiếp nối nghề dệt thêu, may mặc cổ truyền, làm ra những bộ trang phục nguyên mẫu như ngày xưa. Do đó, chỉ còn cách mướn người cắt may những bộ trang phục theo bản vẽ, ảnh chụp bằng chất liệu vải vóc có sẵn ở thị trường và của dân tộc chăm cận cư, có quan liêu hệ lâu đời với người Raglai. Và khuyến khích các chị, các mẹ nhớ lại chuyện ăn mặc ngày xưa bằng vốn văn hóa tiềm ẩn vào ký ức, tái hiện lại chiếc áo, chiếc váy mà các người đẹp núi rừng đã từng mặc, được kể lại vào các sử thi giàu chất anh hùng ca của dân tộc mình.Một sắc phục đã bị mất đi ni đã tìm ra và phục hồi lại được là một sự cố gắng đáng ghi nhận của các nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Khánh Hòa, Ninh Thuận, của các nghệ nhân Raglai ở Khánh Sơn, Ninh Sơn. Bây giờ đến các buôn làng của fan Raglai đã thấy xuất hiện các bộ trang phục mang hơi hướng cổ xưa. Các bà, các chị, các bạn trẻ đã mặc những bộ trang phục ấy để thâm nhập các lễ hội cổ truyền, biểu diễn văn nghệ dân gian, giao lưu văn hóa giữa các dân tộc. Các nghệ dân chúng gian mặc sắc phục đồng bộ để diễn tấu cồng chiêng, múa hát… Trai gái Raglai diện chiếc áo, chiếc váy, quấn khăn, treo trang sức… chẳng những để làm đẹp mà còn mang lại mọi người nhận biết, đó là sắc phục của dân tộc mình và biết trân trọng, nâng niu, gìn giữ để mãi còn đó một sắc hoa riêng biệt biệt vào vườn hoa đại gia đình 54 dân tộc Việt Nam.
